XX. mendeko Euskararen Corpus estatistikoa
Testuingurua
KW taldea a/o/u aurrean euskaraz ka/ke/ko gertatzen da, ala ga/ge/go ozentzen da (
5.- Diptongapena. Latin diptongapenak halako eragin erlatiboa dauka gureganatutako mailebuetan; bainan, bere intzidentzia ikusi aurretik azter dezagun prozedura latinean bertan
Indoeuropearretik harturiko latin arkaikoaren sei diptongoetatik (
Diptongo batzuk gaskoinera gisako erromantzetara hedatu ziren, eta euskarara ere igaro ziren (adibidez, gure
Latineko diptongoen bilakaketa puntu hauetara labur daiteke:
Testigu zaharren araura (
Honela,
Geroago, herri xeheak monoptongapenaren joera azalduko du (
Gure
Aldaketa hori Xto. aurretiko II mendean nabaritzen zen, nonbait (
Ei duten formulek, mende horretan, era zaharra berrezartzeko ahalegin kultua adierazten dute.
Mende berean, azkenik, hasten da e formula duen murrizketa (
Inskribapen askotan
Erromantzeetan, eta euskaran ere bai, murrizketa pena (
d) Ou diptongoa III mende aldera u-ra eboluzionatzen hasten da (
Landa tokitan o gordetzen da garai batez halako erruralismo fonetikoaz,
e) Au diptongoa Hau da, noski, gehien kontserbatu edo eutsi den diptongoa, eta italieran, errumanieran, gaskoineran (eta bere gisako erromantzeetan) eragin bizia eduki du; euskarara iritsitako mailebuek ere fenomeno bera isladatzen dute (
Alabainan, kontutan eduki behar da, latin arruntean bertan hasi zirela monoptongapen joerak,